W marcu zakończyły się prowadzone od grudnia 2021 badania polegające na monitoringu wirusa SARS-CoV-2 w ściekach na terenie Miasta Poznania. Podmiotami odpowiedzialnymi za ich realizację są Aquanet Laboratorium Sp. z. o.o. we współpracy z Aquanet S.A., Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN oraz Miastem Poznań. Za koordynację przedsięwzięcia odpowiadał Wydział Gospodarki Komunalnej UMP.
Jaki był cel badań?
W związku z trwającą pandemią SARS-CoV-2 specjaliści zobowiązali się do prowadzenia analiz pozwalających na ocenę aktualnej sytuacji epidemiologicznej, bazującej na rozwoju fali zakażeń. Na podstawie izolowanego z próbek materiału genetycznego (RNA) wirusa korzystając z testów opartych o reakcję RT-PCR oznaczano ilość RNA w SARS-CoV-2 w ściekach, a następnie wykonywano analizy jakościowe polegające na sekwencjonowaniu powierzonego materiału. W ten sposób wykrywano dokładnie, którym wariantem oraz w jakiej ilości pojawiają się zakażenia w obrębie stolicy Wielkopolski. Próbki pobierano z pięciu lokalizacji - Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach, Lewobrzeżnej Oczyszczalni Ścieków w Poznaniu, dwóch lokalizacji na Naramowicach oraz jednej z galerii handlowych w centrum miasta.
Konieczność wykonywania takich badań była związana z mniejszą ilością realizowanych testów wśród mieszkańców, a także obecnym wariantem omikron i jego podwariantami, które charakteryzują się łagodniejszymi niż w wypadku poprzednich wersji widocznymi objawami wśród zakażonych. Według oceny specjalistów te, jak i kilka innych powodów, w tym dostępność testów wykrywających zakażenie w popularnych sieciach handlowych, sprawiają, że dane prezentowane przez Ministerstwo Zdrowia są niedoszacowane nawet pięciokrotnie.
Miasto Poznań podjęło współpracę ze wspomnianymi wyżej jednostkami, wykonując analizy na wzór innych krajów członkowskich UE, które również realizowały istotny dla społeczeństwa monitoring sytuacji epidemiologicznej oparty na próbkach ścieków z własnych obszarów miejskich. Warto wspomnieć, że Komisja Europejska zalecała wprowadzenie tego monitoringu oraz oferowała wsparcie finansowe. Mimo tego organy administracji centralnej nie zdecydowały się na zorganizowanie takiego programu. W związku z tym Miasto Poznań przejęło odpowiedzialność i zaangażowało wykwalifikowanych specjalistów do współpracy w tej sprawie, dzięki czemu działania okazały się kluczowe w ocenie sytuacji rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 w stolicy Wielkopolski. W efekcie udało się zrealizować projekt na bardzo wysokim, wręcz wyróżniającym się poziomie.
Co udało się osiągnąć?
Przeprowadzone analizy pozwalają na realną ocenę sytuacji epidemiologicznej, mimo zmniejszonej ilości wykonywanych testów wśród mieszkańców, co sprzyja kontroli rozprzestrzeniania się wirusa.
Zaletą badań jest przede wszystkim ich niski koszt oraz bardzo wysoka skuteczność. Metoda ta stanowi reprezentatywne narzędzie, pozwalające na wprowadzenie odpowiednich działań i podjęcie adekwatnych kroków postępowania z nieustannie pojawiającymi się zakażeniami.
Porównania danych aktualnie udostępnianych przez Ministerstwo Zdrowia wraz z pozyskanymi na podstawie monitoringu koronawirusa w ściekach wynikami pokazują dużą rozbieżność w prezentowanych statystykach - w przeciwieństwie do poprzedniego okresu, kiedy funkcjonował szeroko zakrojony system testowania wymazowego. Parametry przekazywane przez MZ wskazują na zmniejszającą się w sposób gwałtowny ilość zakażeń, a wykonane badania próbek ścieków dowodzą, że spadek ilości RNA SARS CoV-2 w ściekach jest umiarkowany.
Dlaczego prowadzenie analizy koronawirusa w ściekach jest istotne?
Projekt, na podstawie którego zrealizowano warunki umowy bazującej na współpracy wyróżniających się zaangażowaniem partnerów, czyli samorządu, jednostki naukowej, podmiotu prywatnego oraz spółki komunalnej, jest unikatowy w skali kraju. Bazując na danych udostępnianych przez Ministerstwo Zdrowia, specjaliści zdobywają możliwość porównania pozyskiwanych wyników i kontroli epidemii SARS-CoV-2 w społeczeństwie, mimo mniejszej liczby wykonywanych testów lub niskiej wykrywalności wariantu omikron przez tzw. testy kasetkowe i nieudokumentowanej liczby zakażeń. W związku z powyższym Miasto Poznań podjęło decyzję o dalszej współpracy i monitoringu poziomu SARS-CoV-2 w ściekach do końca listopada 2022 r.
AW