W piątek, 6 października 2023 r. minęło dokładnie 150 lat od śmierci Pawła Edmunda Strzeleckiego. To postać nieco zapomniana w Polsce, stąd też Rada Miasta Poznania, a także Sejm uznali rok 2023 rokiem tego podróżnika. W stolicy Wielkopolski przygotowano wiele wydarzeń upamiętniających jego osobę. Jednym z nich było uroczyste odsłonięcie tablicy poświęconej Strzeleckiemu. Przedstawia ona Górę Kościuszki i wchodzącego na nią odkrywcę.

- Jako prezydent Poznania w pierwszą zagraniczną podróż udałem się do Dublina, gdzie w centrum miasta odsłanialiśmy tablicę poświęconą właśnie temu wybitnemu poznaniakowi, urodzonemu w Głuszynie. Było to dla mnie coś wyjątkowego, bo podobnie jak wszyscy kojarzyłem Strzeleckiego przede wszystkim jako wielkiego podróżnika i odkrywcę. Byłem bardzo wzruszony, gdy dowiedziałem się, jak ważną rolę odegrał on w historii Irlandii. Do dzisiaj Irlandczycy pamiętają o jego zasługach w walce o ludzkie życie w czasach Wielkiego Głodu - powiedział Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania.  

W uroczystości wzięli również udział m.in. przedstawiciele władz centralnych, a także samorządowych, w tym Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta Poznania. Nie zabrakło także przedstawicieli krajów, w których Strzelecki pozostawił swój ślad - Lloyda Brodricka, ambasadora Australii w Polsce oraz Patricka Haughey'a, ambasadora Irlandii w Polsce. Ponadto w uroczystości wzięli Janusz Tomaszkiewicz, poznański przedsiębiorca, inicjator i fundator tablicy oraz jej autor - prof. Wiesław Koronowski z Uniwersytetu Artystycznego.

Po zakończeniu wydarzenia uczestnicy zwiedzili Kryptę Zasłużonych Wielkopolan, gdzie spoczywają szczątki podróżnika, a także obejrzeli wystawę poświęconą jego życiu. 

Ponadto w urzędzie miasta wręczono okolicznościowe medale ufundowane przez australijską organizację Kosciuszko Heritage Inc. Otrzymały je osoby, które w znaczący sposób przyczyniły się do realizacji inicjatyw związanych z obchodami roku Strzeleckiego.  

Z kolei wieczorem poznanianki i poznaniacy mogli zobaczyć na pl. Kolegiackim wyjątkowy spektakl wizualno-muzyczny. Mapping na elewacji urzędu miasta "Co widział Paweł Edmund Strzelecki?" poświęcony był przede wszystkim pięcioletniemu pobytowi badacza w Australii, w czasie którego dokonał on niezwykłych odkryć i zyskał ogromny szacunek rdzennych mieszkańców tej ziemi.

6 października postać Strzeleckiego uhonorowano też w miejscu jego narodzin - na Głuszynie. Pod tablicą upamiętniającą odkrywcę złożono kwiaty, w kościele św. Jakuba Większego Apostoła odbyła się msza święta, w SP 53 młodzież szkolna zaprezentowała program artystyczny.

Coraz bardziej znany 

Przez ostatnie miesiące w Poznaniu odbyło się wiele wydarzeń i inicjatyw, które upamiętniły i przybliżyły mieszkańcom stolicy Wielkopolski tę niezwykłą postać. W Domu Polonii odbyła się uroczystość związana z obraniem przez tę instytucję słynnego podróżnika na patrona. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk zorganizowało konferencję naukową. Powstały także książki "Co hrabia porabia? Listy spod Góry Kościuszki" i "Góra Kościuszki". 

Z okazji obchodów roku Strzeleckiego Wydawnictwo Miejskie Posnania przygotowało wystawę, składającą się z plansz poświęconych życiu i działalności podróżnika - przede wszystkim miejscu jego urodzenia, podróżom naukowym oraz misji humanitarnej w ogarniętej klęską głodu Irlandii. Ekspozycję na Wzgórzu św. Wojciecha można oglądać do 15 października. 

W ramach roku Strzeleckiego Zarząd Transportu Miejskiego przygotował okolicznościowe karty PEKA z wizerunkiem odkrywcy oraz motywami sztuki aborygeńskiej. Program wydarzeń zaprezentowała także Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, która realizuje projekt "Dookoła świata z książką w Roku P.E. Strzeleckiego". W jego ramach odbywają się warsztaty plastyczne i literackie skierowane do uczniów szkół średnich, konkurs fotograficzny, prezentacje książek podróżniczych i spotkania autorskie. 

"W duchu Strzeleckiego"

Bogaty życiorys słynnego podróżnika był także tematem międzynarodowego konkursu "W duchu Strzeleckiego". Prace można było przysyłać do organizatorów w trzech kategoriach: muzycznej, plastycznej i poetyckiej. W piątek podczas uroczystej gali w Sydney ogłoszono wyniki. W sumie na konkurs nadesłano 182 prace z 9 krajów. Jurorzy przyznali 50 nagród - w tym w kategorii dorosłych 33 i 17 w kategorii młodzieżowej (12-18 lat).

Konkurs został zdominowany przez ukochaną Strzeleckiego - Adynę Turno. Pojawia się ona w 10 piosenkach, na 7 obrazach, a jej postać jest obecna niemal w każdym wierszu. Więcej o organizowanym przez Kosciuszko Heritage Inc. konkursie można znaleźć na stronie: https://kosciuszkoheritage.com.

Strzelecki Koala

W Poznaniu podróżnik został upamiętniony m.in. dwoma pomnikami. Jeden znajduje się obecnie na Łazarzu przy ul. Winklera, obok budynku Zespołu Szkół nr 8, gdzie kiedyś mieściło się Gimnazjum nr 53 im. Pawła Edmunda Strzeleckiego. Drugi pomnik na cześć odkrywcy znajduje się przy noszącej jego imię Szkole Podstawowej nr 53 przy ul. Głuszyna 187. 

Ponadto postać Strzeleckiego pojawi się jeszcze także na medalu tegorocznego poznańskiego maratonu. 

Podróżnik jest także upamiętniony poza Polską. Na świecie jest ponad 30 tablic czy pomników poświęconych Strzeleckiemu, a także 30 nazw geograficznych, których częścią jest jego nazwisko. Jeden z gatunków eukaliptusa nosi nazwę Strzelecki Gum, a w okolicach Melbourne występuje populacja koali - Strzelecki Koala. 

Strzelecki pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej o tradycjach patriotycznych. Urodził się 20 lipca 1797 roku w Głuszynie, wówczas podpoznańskiej wsi, obecnie części miasta. Był badaczem, geologiem, odkrywcą i podróżnikiem. Jako pierwszy Polak okrążył indywidualnie kulę ziemską w celach naukowych. W Alpach Australijskich zdobył najwyższy szczyt kontynentu, który nazwał imieniem Tadeusza Kościuszki, na cześć przywódcy insurekcji z 1794 r. Strzelecki ostatecznie osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał tytuł szlachecki i został członkiem prestiżowych towarzystw naukowych. Angażował się także w działania dobroczynne, m.in. działając na rzecz dożywiania dzieci w okresie Wielkiego Głodu w Irlandii. Zmarł 6 października 1873 roku i został pochowany w Londynie. W 1997 roku jego prochy sprowadzono do Polski i złożono w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu. 

Więcej o tegorocznych obchodach i postaci samego podróżnika można znaleźć na stronie: https://www.poznan.pl/rokstrzeleckiego/. Kopalnią wiedzy o odkrywcy jest również profil na Facebooku "Paweł Edmund Strzelecki - reaktywacja Pamięci". Prowadzi go pasjonat, Szymon Wieczorek z Wydawnictwa Miejskiego Posnania. Można tam znaleźć wiele ciekawostek z życia polskiego odkrywcy.

JZ