- Dziesiąta edycja konkursu Eco-Miasto okazała się dla Poznania bardzo szczęśliwa, choć to nie szczęście, a sumienna i wytrwała praca dały miastu zwycięstwo w konkursie - mówi Katarzyna Jauksz-Zalewska, zastępca dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Poznania. - Okazaliśmy się najlepsi spośród miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców w kategorii "Odpady, gospodarka o obiegu zamkniętym". To osiągnięcie jest tym bardziej cenne, że nagrodę przyznano za 2022 rok, czyli za okres, kiedy miasto dopiero zaczęło samodzielnie prowadzić gospodarkę odpadami komunalnymi.

Poza statuetką i tytułem miasto otrzymało również voucher na zakup i nasadzenie bylin kwiatów, które zazielenią Poznań wiosną przyszłego roku.

Filarami poznańskiego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi są: Instalacja Termicznego Przetwarzania Odpadów Komunalnych (ITPOK), Biokompostownia, a także Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów - w Poznaniu noszące nazwę Gratowisk.

ITPOK to spalarnia zapewniająca nowoczesne, ekologiczne i bezpieczne rozwiązanie problemu odpadów komunalnych wykorzystując je do produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Wykorzystywane są śmieci zmieszane (tzw. resztkowe), które nie podlegają segregacji i recyklingowi. Instalacja jest samowystarczalna energetycznie, co ma duże znaczenie w obliczu kryzysu energetycznego. Dzięki produkcji ciepła z odpadów oszczędzany jest surowiec naturalny w postaci węgla, którego zasoby się kurczą. Dzięki ITPOK w 2022 r. lokalny Operator Sieci Ciepłowniczej Veolia Energia Poznań S.A. wykorzystał ok. 25 069 ton mniej węgla do produkcji energii cieplnej, dzięki czemu emisja CO2 do atmosfery była mniejsza o ok. 50 389 ton. Co ważne ITPOK jest istotnym źródłem rezerwowym dla miejskiego systemu ciepłowniczego. Dodatkowo posiada status tzw. źródła OZE - ponad 40% wyprodukowanej energii elektrycznej uznawana jest za energię zieloną, pochodzącą ze źródeł odnawialnych.

Biokompostownia to również istotna dla mieszkańców Poznania instalacja. Stanowi ona zaplecze techniczne umożliwiające przetwarzanie w procesie fermentacji i kompostowania selektywnie zebranych odpadów biodegradowalnych - czyli tych pochodzących z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów i parków oraz odpadów kuchennych. Zastosowanie w instalacji nowoczesnej technologii przyczynia się do dotrzymania standardów ochrony środowiska, pozwala na odzysk energii z odpadów oraz produkcję certyfikowanego kompostu. Tak wytworzony nawóz mieszkańcy mogą zakupić w dwóch punktach w mieście. Co najważniejsze, w 2022 roku cała wytworzona masa odpadów organicznych, podlegających biodegradacji, została przetworzona i nie wymagała składowania.

W Poznaniu działają trzy Gratowiska (czyli Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych) oraz Gratowóz, czyli mobilny PSZOK. W planach jest budowa kolejnych trzech punktów, w tym jednego, który będzie funkcjonował przez całą dobę, a jego obsługa będzie się odbywała z wykorzystaniem aplikacji mobilnej. Na terenie Gratowisk zlokalizowane są punkty "Drugie Życie Rzeczy", do których przyjmowane są przedmioty nadające się do ponownego wykorzystania. Dzięki takiej inicjatywie zbędne, ale nadal sprawne przedmioty mogą znaleźć nowych właścicieli.

Uzupełnieniem systemu są specjalistyczne pojemniki do selektywnego zbierania niewielkich rozmiarów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz baterii i akumulatorów (obecnie 65 sztuk). Jest to efekt podjęcia współpracy Miasta z firmą MB Recycling i Fundacją Odzyskaj Środowisko. Miasto w porozumieniu z aptekami prowadzi także zbiórkę przeterminowanych leków i opakowań po nich. Istotnym wsparciem są innowacyjne technologie jak:

• Smart City Poznań, miejska aplikacja z modułem odpadowym
• System Obsługi Zgłoszeń, program do komunikacji z mieszkańcami
• System Monitoringu Wykonawcy, program informatyczny udostępniony miastu przez firmę realizującą odbiór odpadów komunalnych, służy do gromadzenia i analizy danych otrzymywanych z pojazdów wykonawcy.

Wyróżnienie za "Traszki ratajskie"

Miasto otrzymało w konkursie Eco-Miasto także szczególne wyróżnienie w kategorii zielono-błękitna infrastruktura, za projekt chroniący użytek ekologiczny "Traszki Ratajskie".

Realizując ten innowacyjny projekt w ramach adaptacji do zmian klimatu, rozwiązany został zasadniczy problem bardzo niskiego poziomu wody w istniejących stawach. Realizacja tego projektu była koniecznością ze względu na ochronę populacji płazów (traszka zwyczajna, żaba trawna, ropucha szara, ropucha zielona, żaba wodna i grzebiuszka ziemna).  Inwestycja pozwoliła na ograniczenie obniżania się wód gruntowych, wynikających z suszy hydrologicznej poprzez zatrzymanie i racjonalne zagospodarowanie wód opadowych na tym obszarze.

Wybudowano odcinek kanalizacji deszczowej (do której dołączono studnie oraz istniejące rynny dachowe na szkolnym budynku), która jest odcięta od zanieczyszczonych powierzchni szczelnych (np. ulice, chodniki, parkingi). Deszczówka zbierana jest z dachu szkoły sąsiadującej z terenem użytku i płynie rurociągiem grawitacyjnym do stawów. Dodatkowo dla zapewnienia okresowej retencji i regulacji maksymalnego dopływu wody, powstał zbiornik retencyjny, który w czasie suszy ma zasilać chroniony teren w wodę. 

Eco-Miasto

Konkurs na Eco-Miasto organizowany jest przez UNEP/GRID-Warszawa (Program Organizacji Narodów Zjednoczonych [ONZ] ds. Środowiska) oraz Ambasadę Francji. Konkurencje odbyły się z podziałem na miasta do 100 tys. mieszkańców i powyżej 100 tys. mieszkańców, w czterech kategoriach:

• Odpady, gospodarka o obiegu zamkniętym - oceniano długoterminową gospodarkę odpadami zakładającą modele redukcji wytwarzania odpadów, redukcję zużycia zasobów, przetwarzanie odpadów, tworzenie zamkniętych pętli produkcji, itp.)
• Zielono-błękitna infrastruktura (planowanie, projektowanie i zarządzanie infrastrukturą miejską i krajobrazową)
• Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii, jakość powietrza (wdrażanie strategii, technologii i praktyk mających na celu zmniejszenie zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych)
• Zrównoważona mobilność (szeroko rozumiane podejście miasta do ekologicznych form przemieszczania się).

PD