Studium to dokument planistyczny obejmujący obszar całego miasta. Określa on ogólne wytyczne dotyczące tego, gdzie np. mogą powstać parki, bloki mieszkalne czy obiekty sportowe, a na jakim obszarze biurowce, magazyny lub drogi. Dokument stanowi także podstawę dla kolejnych, bardziej szczegółowych opracowań, czyli miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Dotychczas obowiązujące studium zostało uchwalone w 2014 r. i wymagało dostosowania do współczesnych realiów. 11 lipca nowy dokument przyjęli miejscy radni, wprowadzając do niego 16 poprawek, obejmujących łącznie 99 nieuwzględnionych uwag. Dotyczyły one głównie zwiększenia obszarów zieleni oraz uzupełnienia systemu łączników.
- Poznań, podobnie jak inne duże miasta na świecie, stoi przed wyzwaniami związanymi ze zmianami klimatycznymi. Dlatego jednym z najważniejszych założeń nowego studium jest ochrona przyrody w mieście. Rozszerzamy miejski system zieleni, a także wyznaczamy wzdłuż ważniejszych odcinków dróg łączniki, które umożliwią mieszkańcom poruszanie się rowerem lub pieszo między osiedlami w otoczeniu natury. Łącznie tereny zieleni zajmować będą o 413 hektarów więcej niż w poprzednim studium - mówi Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania.
Przybędzie zieleni
Studium podzielono na 6 głównych założeń. Jednym z nich jest "Miasto zielono-błękitnej sieci". To odpowiedź Poznania na konsekwencje globalnego ocieplenia. Zapisy dokumentu zachowują strukturę przyrodniczą, opartą na klinowo-pierścieniowym systemie miasta, ale także rozwijają te założenia, obejmując ochroną osiedlowe tereny zieleni o powierzchni powyżej 0,5 ha, a nie tak jak dotychczas 1 ha.
Do tej pory na terenie całego miasta ochronie podlegały obszary o powierzchni 9487, 85 ha. W nowym studium obszary zieleni to aż 9900,95 ha.
Ponadto nowe przepisy wprowadzają łączniki pomiędzy klinami zieleni oraz osiedlowymi obszarami roślinności. To najważniejsze trasy piesze lub rowerowe, poprowadzone wzdłuż co najmniej jednego szpaleru drzew lub krzewów. Mają one zwiększyć dostępność do terenów zieleni. Przykładami podobnych - już istniejących rozwiązań - są aleje Niepodległości czy Wielkopolska.
Nowe studium wskazuje również orientacyjne położenie ok. 200 zbiorników retencyjnych na terenie całego miasta.
Nowe osiedla mieszkaniowe
Polityka przestrzenna zapisana w nowym studium zakłada także wzmocnienie procesów rewitalizacji, realizując w ten sposób ideę "Powrotu do miasta".
- Priorytetem jest wykorzystanie terenów zurbanizowanych i zagospodarowanych, szczególnie tych, gdzie zapewniony jest dostęp do istniejącej infrastruktury. Nowe tereny mieszkaniowe będą realizowane w oparciu o dogodny dostęp do transportu publicznego, terenów zieleni oraz lokalnych centrów usług. Oznacza to zarówno rozwój nowych dzielnic peryferyjnych, jak i inwestycje w obszarze śródmieścia - zaznacza Bartosz Guss, zastępca prezydenta Poznania.
Studium, jako dokument strategiczny, pozostaje na dość ogólnym poziomie. Dla obszarów kluczowych wymaga przygotowania całościowych koncepcji urbanistycznych, dopiero na podstawie których sporządzane będą projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Całościowe koncepcje pozwolą lepiej zaplanować nowe osiedla, biorąc pod uwagę potrzeby mieszkańców, takie jak dostęp do zieleni, komunikacji publicznej czy usług.
Przykładem mogą być sporządzone już założenia rozwoju Strzeszyna. Tego typu plany zostaną stworzone także dla Wolnych Torów, północnej części Ostrowa Tumskiego, Komandorii, Kobylegopola, Moraska, Garaszewa, czy terenów na poznańskiej Starołęce.
W przypadku obszaru śródmieścia w nowym studium wskazano także lokalizacje nowych dzielnic mieszkaniowych, które mogą powstać w sąsiedztwie trzech węzłów komunikacyjnych - dworców kolejowych: Poznań Główny, Poznań Garbary oraz Poznań Wschód. Są to: Wolne Tory, obszar Starej Rzeźni i terenów dawnej Elektrociepłowni Garbary, Ostrów Tumski oraz rejon ulicy Krańcowej.
W nowym studium są też zapisy umożliwiające przekształcenie centrów handlowych na tereny usługowo-mieszkaniowe.
Miasto krótkich odległości i dogodnego transportu
Kolejnym założeniem studium jest "Miasto dogodnego transportu". Chodzi o ograniczanie dostępności śródmieścia dla ruchu samochodowego na rzecz transportu zbiorowego. Model wyznacza podstawowy system dróg, oparty o ramy komunikacyjne, a także trasy tramwajowe prowadzone przede wszystkim do terenów zabudowy mieszkaniowej. Elementy te wspierane są przez drogi rowerowe, a Wartostrada i szlak jezior łączą zarówno drogi promieniście rozchodzące się od centrum, jak i ulice osiedlowe.
"Miasto mozaika" zakłada z kolei łączenie ze sobą wielu funkcji, takich jak np. zabudowa mieszkaniowa czy usługowa. Chodzi także o wzbogacanie osiedli mieszkalnych o zieleń i tworzenie lokalnych centrów usługowych.
"Miasto krótkich odległości" to założenie, w ramach którego zaspokajanie codziennych potrzeb mieszkańców jest możliwe w ich bliskim otoczeniu, bez konieczności przemieszczania się samochodem.
Kolejnym założeniem jest "Miasto synergii". Wskazana w studium polityka przestrzenna odpowiada na potrzebę synchronizacji działań publicznych i prywatnych, w oparciu o zasadę współodpowiedzialności za miasto.
Konsultacje społeczne
Prace nad nowym studium rozpoczęto w 2020 roku. Podczas tworzenia dokumentu miejscy planiści rozmawiali o jego zapisach z mieszkańcami, przedsiębiorcami, organizacjami pozarządowymi czy radami osiedli. Przeprowadzono dwa etapy konsultacji społecznych. Gotowy projekt wyłożono do publicznego wglądu. Do 27 stycznia 2023 roku wpłynęło 817 pism zawierających łącznie 5277 uwag - wiele jednak dotyczyło tych samych kwestii. Miejska Pracownia Urbanistyczna wyodrębniła z nich 1200 zagadnień przestrzennych.
W ostatecznej wersji dokumentu uwzględniono 224 zagadnienia wskazane w uwagach, 617 wprowadzono do dokumentu w części, a 368 odrzucono. Wiele uwag zostało jednak nieuwzględnionych ze względów formalnych, a także merytorycznych - postulaty w nich zawarte nie mogłyby być zrealizowane w oparciu o zapisy studium.
- W ramach 3-letnich prac nad projektem studium uwzględniliśmy także szereg postulatów strony społecznej już na wcześniejszych etapach jego sporządzania. Chodzi np. o zachowanie zieleni na terenach poznańskich fortów, przekształcenie stadionu Szyca w park miejski, czy też zabezpieczenie przed zabudową sporego terenu w sąsiedztwie jeziora Kierskiego - podkreśla Natalia Weremczuk, dyrektorka Miejskiej Pracowni Urbanistycznej.
Uchwała w sprawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Z dokumentem można zapoznać się na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej.
JZ